تاریخچه بنا: در جنوب شرقی مرکز شهر مسجد سلیمان در محله صنعتی بزرگی به نام ناحیه بی بیان واقع شده که کارخانه های تقطیر و دستگاه های دیگر بهره داری در آنجا قرار گرفته است. این مجموعه در سال 1316 عملا با پایان یافتن واحدهای A,B,C شروع به کارکرده است.
– ظرفیت واحدهای A,B روزانه 23.400 بشکه و واحد C به ظرفیت 38000 بشکه در روز قادر به تصفیه نفت خام به بنزین و نفت سفید بوده است. – اصولا کارخانه تقطیر، محلی که در مسجد سلیمان و آغاجاری کارگذاشته شده نوع ساده ای از یک پالایشگاه است. – در سال 1347 یکی ازاین دستگاه هاتقطیر منحصرا برای شرکت ملی نفت و دیگری برای شرکت های عامل کارمی کردند. – در سال 1962 مسجد سلیمان درحدود یک میلیون مترمکعب ازنفت کوره مورد نیاز کشور را تامین می کرد. – کارخانه مذکور در سال 1356 از چرخه خدمت دهی صنعتی خارج شده اما تمامی تاسیسات آن پابرجاست. پس از بسته شدن کارخانه تقطیر ارسال فرآورده های سبک و سنگین ازمسجد سلیمان متوقف و کلیه ظرفیت خطوط لوله به انتقال نفت خام اختصاص یافت.
مشخصات بنا و زمین: ابعاد و مساحت زمین: 40.000 متر مربع که معروف به سایت 4 هکتاری است که شامل کل محوطه کارخانه و واحدهای تقطیر و واحد خنک کننده می باشد.
نوع بهره برداری: این کارخانه در حال حاضر تعطیل و در طرح موزه های نفت قرار دارد و مقرر است بر اساس طرح مشاور به عنوان قدیمی ترین پالایشگاه مورد استفاده موزه ای قرار گیرد.
اشیای موجود:
– واحدهای A,B,C تقطیر و دفاتر مربوط، – واحد خنک کننده A,B، – اشیای موزه ای و قطعات قدیمی کارخانه
– دودکش های کوره A,B,C، – برج های تقطیر A,B,C- تلبمه خانه و کلیدخانه A,B,C
دسترسی به موزه: شهر مسجد سلیمان- منطقه صنعتی و پالایشگاه بی بیان- سایت چهارهکتاری
تاسیسات جنبی و قابل توسعه: باتوجه به اینکه مکان فعلی (کارخانه تقطیر) کاربردی ندارد و محوطه وسیع 4 هکتاری آن برابر طرح مشاور راحت تر قابل تبدیل به یک موزه است. علاوه بر آن دارای فضای وسیع و سرسبز متمایز بوده و قابلیت های فضای باز موزه ای را برای موزه در بردارد.
ثبت آثار ملی: این منطقه فاقد تاریخ ثبت شده مستقل است و نیاز دارد ثبت تاریخ شفاهی شود.
اهداف و ماموریت ها: موزه کارخانه تقطیر در نوع خود مجموعه ای از اولین های صنعت نفت را در خود جای داده است و از زاویه مشترکی بین صنعت نفت و برق مشترک است و برای اهداف موزه ای محیط مناسبی را داراست.
ثبت فرآیند تقطیر و کاربرد آن در این موزه از مفاهیم اولیه صنعت نفت است؛ معرفی و نمایش تاریخی کارخانه تقطر به عنوان قطب اولیه انتقال نفت در ایران و خاورمیانه از طریق جذب گردشگر؛ گردآوری، نگهداری و پژوهش نسبت به آثار و مستندات مربوط به فرآیند تقطیر و کاربردهای آن و نمایش و معرفی؛ جلوگیری از آسیب، نابودی و خروج مستندات اصیل متعلق به فرآیند انتقال و تلمبه کردن نفت؛ آموزش کارکرد و فرآیند انتقال نفت به مخاطبان در محوطه موزه.
منبع : اسناد صنعت نفت
